بررسی برخی از خصوصیات اکولوژیکی چهار گونه اسکنبیل در استان یزد

گونه های اسکنبیل از جمله مقاوم ترین گیاهان به خشکی و خشکسالی های طولانی هستند. این مطالعه با هدف، بررسی و شناسایی عوامل موثر در پراکنش و استقرار چهار گونه اسکنبیل طبسی (c.stenopterum)، اسکنبیل ایرانی (c. persicum)، اسکنبیل کرمانی (c. bungei) و اسکنبیل هفت بندی (c. polygonoides) در استان یزد صورت گرفت. ویژگی های ژئومورفولوژیکی، اقلیمی، ادافیکی و پوشش گیاهی در هر یک از رویشگاه های گونه های مورد مطالعه و برخی از شاخص های مقاومت به خشکی چهار گونه های اسکنبیل مورد مطالعه ، در دو مرحله قبل و بعد از آبیاری در شرایط صحرایی مورد اندازه گیری قرار گرفت. از لحاظ خصوصیات ژئومورفولوژیکی، بستر رشد هر چهار گونه اسکنبیل بستر های کم شیب و ماسه ای رودهای خشک شده می باشد. نتایج آزمایشات خاکشناسی نشان داد که هر چهار گونه اسکنبیل طالب خاکهای سبک نظیر لومی- شنی دارای گچ و آهک نسبتا زیاد، و ph نیمه قلیایی می باشند. میزان آهک موجود در رویشگاه اسکنبیل ایرانی و اسکنبیل طبسی اختلاف معنی داری با مقدار مربوطه در رویشگاه دو گونه دیگر نشان داد. مقدار گچ نیز در 3 رویشگاه متفاوت بود. تعداد روزهای یخبندان در رویشگاه اسکنبیل ایرانی و اسکنبیل طبسی نسبت به رویشگاه های اسکنبیل هفت بندی و کرمانی کمتر بوده و شرایط تنش سرما در رویشگاه این دو گونه کمتر مشهود می باشد. در مرحله قبل از آبیاری منفی ترین پتانسیل آب ، بیشترین میزان کلروفیل، ظرفیت نسبی آب و مقدار پرولین در اسکنبیل طبسی مشاهده شد. کمترین میزان قند های محلول، پتانسیل آب، میزان کلروفیل و ظرفیت نسبی آب در اسکنبیل هفت بندی اندازه گیری شد. آبیاری به طور معنی داری باعث کاهش پتانسیل آب در دو گونه اسکنبیل ایرانی و اسکنبیل طبسی شد. میزان پرولین نیز با آبیاری در هر چهار گونه کاهش یافت ولی این کاهش فقط در گونه اسکنبیل طبسی معنی دار بود. مقایسه نتایج دو مرحله قبل و بعد از آبیاری به وضوح فعال بودن سیستم تنظیم اسمزی در این گونه ها را نشان می دهد. همچنین نشان داد که پرولین در این سیستم نقش موثری دارد. کلمات کلیدی:calligonum ، پرولین، مقاومت به خشکی، گونه های بومی